De magie van een festival reikt verder dan de muziek en de sfeer. Zodra de eerste tenten worden opgezet en de soundchecks beginnen, voel je een energie die niet alleen de bezoekers, maar ook de hele omgeving beroert. Muziekfestivals zijn veel meer dan alleen een weekendje feesten; ze zijn krachtige motoren voor lokale economieën. Denk aan de bedrijvigheid rondom grote evenementen in Nederland of België – die voel je direct in de omgeving. Laten we eens dieper duiken in hoe jouw danspasjes en biertjes bijdragen aan de welvaart van de gastgemeente.
De directe economische motor van festivals
Festivals pompen op directe wijze geld in de lokale economie, zowel via de uitgaven van bezoekers als de organisatie zelf. Dit gaat veel verder dan alleen de ticketverkoop en heeft een merkbare impact.
Bestedingen Meer dan alleen tickets
Natuurlijk begint het bij je ticket, maar dat is slechts het startpunt. Als bezoeker geef je geld uit aan vervoer (denk aan treinkaartjes of benzine), misschien een hotel of camping in de buurt, eten en drinken op en rond het terrein, en wellicht wat lokale souvenirs of festivalmerchandise. Uit eigen ervaring weet ik dat je al snel meer uitgeeft dan gepland – die extra hamburger smaakt toch altijd beter na een lange dag dansen! Deze uitgaven stromen direct de lokale economie in. Hotels zitten vol, restaurants en cafés draaien overuren, en lokale winkeliers zien hun omzet stijgen. De schaal hiervan kan enorm zijn; in het Verenigd Koninkrijk werd de waarde van muzikaal toerisme in 2019 bijvoorbeeld geschat op £4,7 miljard voor de nationale economie, waarbij festivals een cruciale rol spelen. Grote festivals zoals Coachella kunnen enorme omzetten genereren (in 2017 bijvoorbeeld $114,6 miljoen volgens TIME Magazine), maar ook kleinere, lokale evenementen zorgen voor een welkome financiële impuls door toeristische uitgaven.
Werkgelegenheid en het domino-effect
Naast de bestedingen van bezoekers creëren festivals ook aanzienlijke werkgelegenheid. Dit gaat veel verder dan de mensen die je direct ziet, zoals barpersoneel of beveiligers. Denk aan de opbouw- en afbraakploegen, technici, schoonmakers, marketingteams, cateraars, en lokale leveranciers van alles, van hekwerk tot toiletpapier. Vanuit ervaringen achter de schermen is duidelijk hoeveel mensen er nodig zijn om zo’n evenement draaiende te houden. Veel van deze banen zijn tijdelijk, maar bieden cruciale inkomsten en werkervaring. Bovendien ontstaat er een ‘multiplier effect’: het idee dat elke euro die jij uitgeeft, meerdere keren lokaal circuleert en zo de impact vergroot. Stel je voor: jij koopt een broodje bij een lokale cateraar op het festival. Die cateraar gebruikt een deel van dat geld om zijn lokale bakker te betalen voor het brood. De bakker betaalt op zijn beurt zijn personeel, dat vervolgens boodschappen doet bij de lokale supermarkt. Zo kan één euro die jij uitgeeft, een veel grotere economische golf veroorzaken dan de oorspronkelijke uitgave alleen. Dit effect ondersteunt een breed scala aan lokale bedrijven en diensten.
De bredere impact Cultuur imago en beleving
De waarde van festivals gaat verder dan alleen euro’s. Ze hebben ook een grote invloed op de cultuur, het imago van de regio en de beleving van bezoekers.
Culturele en sociale meerwaarde
Festivals spelen een cruciale rol in de culturele vitaliteit en sociale cohesie van een regio. Ze brengen mensen samen, bieden een platform voor lokaal talent naast internationale headliners, en versterken de lokale identiteit. Ze kunnen een stad of regio op de kaart zetten en het imago verbeteren, een effect dat bekend staat als ‘city branding’. Dit kan op lange termijn weer nieuwe bezoekers en investeringen aantrekken, en is een effectief middel voor lokale economische vitalisering. Ik merk zelf vaak dat de trots van een dorp of stad zichtbaar toeneemt tijdens ‘hun’ festivalweekend. Dit draagt bij aan wat onderzoekers ‘sociaal kapitaal’ noemen: de netwerken, het onderlinge vertrouwen en de gedeelde normen die samenwerking in een gemeenschap bevorderen. Investeringen in culturele evenementen kunnen dit sociaal kapitaal versterken.
De kracht van de festivalervaring
We leven steeds meer in een ‘belevingsgerichte economie‘. Dit betekent dat mensen liever geld uitgeven aan ervaringen dan aan materiële spullen. Festivals spelen hier perfect op in. De unieke sfeer, de gedeelde momenten, de muziek die je live ervaart – dat zijn herinneringen die blijven hangen en waar mensen graag voor betalen. Deze trend heeft de festivalmarkt laten uitgroeien tot een miljardenindustrie, aantrekkelijk voor bezoekers, artiesten (voor wie live optredens en merchandise cruciale inkomstenbronnen zijn geworden) en sponsors. Grote promotors zoals Live Nation en AEG spelen hierin een belangrijke rol door hun organisatorische capaciteit. De focus op de totaalervaring, van line-up tot foodtrucks en aankleding, is essentieel. Het draait allemaal om die toeristische uitgaven die voortkomen uit de wens om erbij te zijn en iets bijzonders mee te maken.
Uitdagingen Kwetsbaarheid en meten is weten
Ondanks de duidelijke voordelen kent de festivalwereld ook uitdagingen, zoals de inherente kwetsbaarheid van de sector en de moeilijkheid om de economische impact precies te meten.
De kwetsbaarheid van de sector Lessen uit de pandemie
De COVID-19 pandemie legde pijnlijk de kwetsbaarheid van de evenementensector bloot. In 2020 werden in het VK bijvoorbeeld meer dan 90% van de geplande festivals geannuleerd, met gemiddelde niet-terugvorderbare kosten van £375.000 per festival en het risico op massaontslagen (tot 50% van de werknemers). Dit toonde de verwoestende gevolgen van annuleringen voor zowel de organisatoren als de lokale economieën die sterk afhankelijk zijn van deze evenementen. Het onderstreept de noodzaak voor ondersteuningsmechanismen, zoals overheidsgaranties of verzekeringen, om de sector te beschermen tegen onvoorziene crises en de economische bijdrage veilig te stellen.
De complexiteit van economische impactmeting
Het exact meten van de economische impact van een festival is verrassend lastig. Hoe weet je zeker hoeveel geld er écht lokaal wordt uitgegeven en wat de ‘extra’ bijdrage is die zonder het festival niet zou hebben plaatsgevonden? Onderzoekers worstelen met deze vraag. Studies zoals die van Royal Roads University in Canada benadrukken het belang van een gestandaardiseerde aanpak om betrouwbare en vergelijkbare data te verzamelen. Een veelgebruikte methode is Direct Expenditure Analysis (DEA), die de directe uitgaven van bezoekers analyseert. Hoewel kosteneffectief, kent deze methode beperkingen. Zoals analyses van MDPI laten zien, is het cruciaal om onderscheid te maken tussen ‘nieuwe’ bezoekers (die speciaal voor het festival komen) en lokale of ‘toevallige’ bezoekers; alleen de uitgaven van die eerste groep brengen echt ‘nieuw’ geld in de regio. Er is ook een risico op overschatting, omdat enquêtes soms intenties meten in plaats van daadwerkelijke uitgaven. De methodologische uitdagingen worden nog groter bij festivals met gratis toegang, zoals de Umbria Jazz festival casus illustreert. Nauwkeurige meting is echter essentieel om de waarde van festivals te onderbouwen richting overheden en sponsors.
Blik op de toekomst Duurzame groei?
De economische bijdrage van muziekfestivals is onmiskenbaar. Ze zorgen voor directe inkomsten, werkgelegenheid, en een boost voor lokale ondernemers. De Europese live muzieksector, inclusief festivals, clubs en concertzalen, is gigantisch. Data van Live DMA (gebruikt in een Oxford Economics rapport) toonde voor 2017 al meer dan 400.000 muziekevenementen en 70 miljoen bezoekers in hun netwerk, wat de enorme schaal en economische potentie illustreert. Maar om deze positieve impact duurzaam te maken, is meer nodig dan alleen een goed gevulde line-up. Samenwerking tussen organisatoren, lokale overheden en de gemeenschap is cruciaal. Denk aan goede infrastructuur, aandacht voor duurzaamheid (zoals afvalbeheer en energieverbruik – een onderwerp waar ik zelf ook veel mee bezig ben), en het betrekken van lokale ondernemers en talent. Festivals hebben de potentie om lokale economieën te revitaliseren, vooral in plattelandsgebieden. Door strategisch te plannen, te investeren in de totaalbeleving en te focussen op duurzaamheid, kunnen festivals blijven fungeren als het kloppende hart dat leven blaast in de lokale economie en cultuur. Zo bieden ze een onvergetelijke ervaring aan bezoekers zoals jij en ik, terwijl ze ook bijdragen aan de lokale welvaart voor de lange termijn. De uitdaging ligt in het vinden van de balans tussen groei, authenticiteit en duurzaamheid, zodat we nog vele jaren kunnen genieten van de unieke magie die festivals brengen.
